انبر قفلی (Locking Pliers) یکی از ابزارهای دستی بسیار پرکاربرد و ضروری است که به دلیل مکانیزم قفل‌شونده خاص خود، نقش یک گیره (فک ثابت) قابل حمل را ایفا می‌کند. این ابزار در جعبه ابزار هر فرد فنی، مکانیک، لوله‌کش، جوشکار و حتی مصارف خانگی جایگاه ویژه‌ای دارد.

در زیر شرح کاملی از ساختار، عملکرد، کاربردها و انواع انبر قفلی ارائه شده است:

## ۱. تعریف و ساختار انبر قفلی

انبر قفلی، که گاهی به نام تجاری معروف آن **"وُیس گِریپ" (Vise-Grip)** نیز شناخته می‌شود، ابزاری است که قابلیت گرفتن یک شیء را با نیروی زیاد و نگه داشتن آن به صورت قفل شده و بدون نیاز به اعمال نیروی مداوم توسط کاربر دارد.

**اجزای اصلی:**

| جزء | نام فارسی | توضیح عملکرد |
| :--- | :--- | :--- |
| **Jaws** | **فک‌ها (دهانه‌ها)** | شامل فک ثابت و فک متحرک هستند که قطعه کار را می‌گیرند. فک‌ها معمولاً دارای دندانه‌های عمیق برای ایجاد اصطکاک بالا هستند. |
| **Adjustment Screw** | **پیچ تنظیم** | پیچی که در انتهای یکی از دسته‌ها قرار دارد و برای **تنظیم فاصله اولیه فک‌ها** و همچنین **میزان نیروی قفل شدن** استفاده می‌شود. |
| **Handle** | **دسته‌ها** | دو دسته که برای باز و بسته کردن فک‌ها به کار می‌روند. |
| **Release Lever** | **اهرم آزادسازی (قفل‌گشا)** | اهرم کوچکی که معمولاً در دسته متحرک تعبیه شده و برای **آزاد کردن سریع قفل** انبر استفاده می‌شود. |
| **Locking Mechanism** | **مکانیزم قفل** | بر اساس اصل "مرکزِ گریز" (Over-Center Toggle Action) کار می‌کند که به محض بسته شدن، دسته‌ها در موقعیت قفل می‌مانند و نیروی مضاعفی بر روی فک‌ها اعمال می‌کنند. |

---

## ۲. مکانیزم و نحوه عملکرد

1.  **تنظیم اندازه:** ابتدا کاربر توسط **پیچ تنظیم**، فاصله فک‌ها را کمی کوچک‌تر از اندازه قطعه کار تنظیم می‌کند.
2.  **قفل کردن:** دسته‌ها با فشار به یکدیگر نزدیک می‌شوند. به محض عبور مکانیزم از نقطه "مرکز" خود، دسته‌ها در محل قفل می‌شوند و نیروی بسیار زیادی را بر قطعه کار وارد می‌کنند.
3.  **کار بدون دخالت دست:** در حالت قفل، انبر به طور خودکار قطعه را با نیروی ثابت و محکم نگه می‌دارد و دست کاربر برای انجام کارهای دیگر آزاد می‌شود.
4.  **باز کردن:** با کشیدن اهرم آزادسازی، قفل انبر آزاد شده و فک‌ها به سرعت باز می‌شوند.

---

## ۳. کاربردهای مهم انبر قفلی

کاربرد اصلی انبر قفلی، گرفتن محکم و ثابت نگه داشتن اشیاء در شرایطی است که نیروی بالا و آزادی عمل نیاز است:

* **گرفتن و نگه داشتن:** ثابت نگه داشتن دو قطعه در کنار یکدیگر برای **جوشکاری، لحیم‌کاری یا چسباندن**.
* **باز کردن قطعات سخت:** باز و بسته کردن **پیچ‌ها و مهره‌های زنگ‌زده، له شده (Hex/Round Off)** یا مستهلک که با آچارهای معمولی باز نمی‌شوند.
* **عملکرد به عنوان گیره:** استفاده به عنوان گیره موقت برای نگه داشتن فلزات، لوله‌ها یا قطعات چوبی.
* **جایگزین موقت:** استفاده به عنوان دستگیره یا اهرم موقت برای چرخاندن شیرها یا قطعات شکسته.
* **ابزار نجات:** گرفتن و کشیدن میخ یا سایر اتصالات سرسخت از چوب.

---

## ۴. انواع انبر قفلی بر اساس شکل فک

انبر قفلی بر اساس شکل فک، در مدل‌های تخصصی مختلفی تولید می‌شود تا بتواند اشکال گوناگون را با بهترین نحو بگیرد:

| نوع انبر قفلی | شکل فک | کاربرد اصلی |
| :--- | :--- | :--- |
| **فک خمیده (Curved Jaw)** | فک‌هایی که کمی حالت خمیده و گرد دارند. | گرفتن اشیاء گرد مانند **پیچ، مهره، لوله‌ها و میلگردها**. پرکاربردترین نوع. |
| **فک صاف (Straight Jaw)** | فک‌های صاف و موازی. | گرفتن سطوح **صاف، تخت و چهارگوش** (مانند ورق‌های فلزی، مهره‌های مربعی و شش گوش سالم). |
| **دهانه C شکل (C-Clamp Jaw)** | فک‌هایی که شبیه گیره‌های C شکل بلند هستند. | عمدتاً در **جوشکاری و نجاری** برای نگه داشتن دو قطعه بزرگ و تخت در کنار هم. |
| **دم باریک قفلی (Long Nose)** | فک‌های بلند و باریک شبیه به انبر دست معمولی. | کار در **فضاهای محدود و تنگ** یا گرفتن قطعات کوچک و ظریف. |
| **جوشکاری (Welding Clamp)** | مدل‌های خاصی که برای گرفتن پروفیل‌ها و قطعات فلزی در زوایای خاص در هنگام جوشکاری طراحی شده‌اند. | ثابت نگه داشتن قطعات با زاویه و فاصله مناسب برای جوشکاری. |
| **زنجیری (Chain Wrench)** | به جای فک، دارای یک زنجیر قابل تنظیم است. | باز و بسته کردن اشیاء بزرگ یا نامتعارف مانند فیلترهای روغنی بزرگ و لوله‌های با قطر زیاد. |

---

## ۵. جنس و نکات خرید

* **جنس ساخت:** بهترین انبر قفلی‌ها از **فولاد آلیاژی مستحکم** مانند **کروم وانادیوم (Cr-V)** یا **کروم مولیبدن (Cr-Mo)** ساخته می‌شوند تا مقاومت بالایی در برابر فشار و ضربه داشته باشند.
* **پوشش:** برای مقاومت در برابر زنگ‌زدگی و سایش، معمولاً دارای پوشش **نیکل اندود (Nickel Plated)** یا کروم هستند.
* **سایز:** متداول‌ترین سایزها ۱۰ اینچ و ۷ اینچ هستند، اما در اندازه‌های ۵ تا ۱۸ اینچ نیز موجودند. انتخاب سایز باید متناسب با اندازه قطعاتی باشد که قصد گرفتن آن‌ها را دارید.